Co to jest kapitalizm nadzoru?
Kapitalizm nadzoru (surveillance capitalism) to termin ukuty przez Shoshana Zuboff, opisujący nowy rodzaj kapitalizmu, który narodził się w erze cyfrowej. W odróżnieniu od tradycyjnego kapitalizmu, który bazuje na produkcji i sprzedaży dóbr i usług, kapitalizm nadzoru opiera się na gromadzeniu, analizie i wykorzystywaniu danych osobowych użytkowników na masową skalę. Te dane są następnie używane do przewidywania i kształtowania zachowań konsumentów, często bez ich wiedzy i zgody.
Źródła danych w kapitalizmie nadzoru
Firmy działające w ramach tego modelu gromadzą dane z różnych źródeł: od naszych aktywności online, takich jak przeglądane strony internetowe, zakupy online, posty w mediach społecznościowych, po dane z naszych urządzeń mobilnych, inteligentnych domów i innych urządzeń IoT (Internet of Things). Nawet nasze aktywności offline, monitorowane przez kamery CCTV i inne systemy nadzoru, mogą być włączone do tego zbioru danych.
Mechanizmy działania: od danych do przewidywań
Zebrane dane są następnie przetwarzane i analizowane za pomocą zaawansowanych algorytmów, w tym uczenia maszynowego i sztucznej inteligencji. Celem jest stworzenie szczegółowych profili użytkowników, pozwalających na przewidywanie ich przyszłych zachowań, preferencji i decyzji. Te przewidywania są następnie wykorzystywane do targetowania reklam, personalizacji treści i manipulowania naszymi wyborami.
Konsekwencje dla prywatności i autonomii
Kapitalizm nadzoru rodzi poważne obawy dotyczące prywatności, autonomii i wolności osobistej. Gromadzenie i analiza danych osobowych na masową skalę narusza naszą prywatność i pozwala firmom na ingerowanie w nasze życie. Przewidywanie i kształtowanie naszych zachowań podważa naszą autonomię i wolność wyboru.
Wpływ na demokrację i społeczeństwo
Model biznesowy oparty na kapitalizmie nadzoru ma również negatywny wpływ na demokrację i społeczeństwo. Algorytmy i filtry bańki informacyjne, które są wykorzystywane do personalizacji treści, mogą prowadzić do polaryzacji społeczeństwa i utrudniać dostęp do obiektywnych informacji. Manipulowanie wyborami i decyzjami wyborczymi za pomocą targetowanych reklam stanowi zagrożenie dla uczciwości procesów demokratycznych.
Próby regulacji i ochrony prywatności
W odpowiedzi na rosnące obawy dotyczące kapitalizmu nadzoru, rządy i organizacje międzynarodowe podejmują próby regulacji gromadzenia i wykorzystywania danych osobowych. Przykładem jest europejskie rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO), które wprowadza szereg zasad i wymogów dotyczących przetwarzania danych osobowych.
Alternatywne modele biznesowe
Potrzeba opracowania alternatywnych modeli biznesowych, które nie opierają się na kapitalizmie nadzoru, staje się coraz bardziej pilna. Przykładem takiego modelu jest otwarty kod i oprogramowanie finansowane z datków, które zapewnia użytkownikom większą kontrolę nad swoimi danymi. Wspieranie rozwiązań decentralizacyjnych i szanujących prywatność jest kluczowe w przeciwdziałaniu negatywnym skutkom kapitalizmu nadzoru.
Dodaj komentarz